2 min Reading
• तराई प्रदेशको उत्तर तथा हिमाली प्रदेशको दक्षिणमा
समुद्री सतहबाट करिब ६०० मिटर देखि ३००० मिटरसम्मको उचाईमा झन्डै ७५ देखि १२५
कि.मि. सम्मको चौडाई भित्र पूर्व पश्चिम फैलिएको छ ।
• नेपालका ३९ जिल्लाहरू र पाँचै विकास क्षेत्रका
सदरमुकामहरू पर्ने ।
• नेपालको राष्ट्रिय जनगणना २०६८ को प्रतिवेदनका
अनुसार कूल जनसंख्याको ४३.०१% प्रतिशत जनता पहाडी प्रदेशमा बस्छन् ।
• नेपालको कूल क्षेत्रफलको ६८ % भू–भाग ओगटेको,
• कृषि पेशा नै यहाँको प्रमुख पेशा,
• भित्री पहाड (मध्य भूमि), महाभारत लेक तथा शिवालिक श्रेणी गरी ३ उप–क्षेत्रमा बाँड्न सकिन्छ ।
• यहाँ ब्राम्हण, क्षेत्री, किराँत, गुरूब, मगर, तामाब, राई, लिम्बू आदि जातजातिको बसोवास
स्थल रहेको छ ।
क) मध्य भूमिभित्री (पहाड)
• हिमालय प्रदेशको दक्षिण र महाभारत श्रृब्खलाको
उत्तरमा अवस्थित मध्यभूमि अर्थात भित्री पहाडको चौडाइ करिब २५ देखि ५० कि.मि.
(उत्तर–दक्षिण) रहेको छ भने उचाई समुद्र सतहदेखि करिब ६००
मिटर देखि १५०० मिटरसम्म छ ।
• विश्वकै गहिरो (४५७ मिटर) अरूण उपत्यका यसै
क्षेत्रमा पर्दछ ।
• यस क्षेत्रमा विभिन्न टारहरू र कोशी, गण्डकी, त्रिशुली, सुनकोशी, अरूण तथा तमोर नदीद्वारा निर्मित
उपत्यकाहरू पर्दछन् ।
ख) महाभारत लेक
• मध्यभूमिको दक्षिणमा हिमालय पर्वत श्रेणीभन्दा अलिक
होचो पूर्वदेखि पश्चिम फैलिएको पहाडहरूको श्रृब्खलालाई नै महाभारत लेक भनिन्छ ।
• यो क्षेत्रलाई कोशी, गण्डकी, कर्णाली आदि नदीहरूले काटेका छन् ।
• रमणीय र स्वस्थ्यकर हावापानी भएको कारणले महाभारत
पर्वत श्रेणीलाई नेपालको हावाखोरी पनि भनिन्छ ।
• महाभारतको सबै भन्दा अग्लो चुचुरा शैलुब पर्वत
दोलखा जिल्लामा पर्दछ ।
• यसको उचाई करिब १५०० देखि ३००० मिटरसम्म रहेको छ ।
• ग्राफाइट, ग्रेनाइट, स्लेट, बलौटे ढुङ्गा,चुनढुङ्गा आदि विभिन्न चट्टानहरूबाट निर्मित यो
पर्वतलाई लघु हिमाल वा होचो हिमाल वा मध्य हिमाल पनि भन्ने गरिन्छ ।
ग) चुरे पर्वत
• महाभारत पर्वत श्रृब्खलाको दक्षिणी भागमा तराईको
मैदानी भागदेखि २०० देखि ६०० फिटसम्मको अग्लो पहाडलाई चुरे पर्वत शिवालिक श्रेणी)
भनिन्छ ।
• यो पर्वत बलौटे ढुङ्गा, रोडा, कंकड, पत्थर, बालुवा, अभ्रख आदि मिलेर बनेको छ ।
• पूर्वमा होचो तर पश्चिममा क्रमशः अग्लिदै गएको चुरे
पर्वतको सबैभन्दा अग्लो भाग ९४६२ फिट उचाई कैलाली जिल्लामा पर्दछ । यसलाई गार्वा
भनिन्छ ।
पहाडी प्रदेशका विशेषताहरू
– देशको कूल क्षेत्रफलको करिब दुई तिहाई भू–भाग ओगटेको,
– कृषि तथा नोकरीलाई प्रमुख व्यवसायको रूपमा अपनाइने
गरेको,
– देशको राजधानी काठमाडौँ यसै क्षेत्रमा पर्ने,
– पाँचै विकासक्षेत्रको सदरमुकामहरू यही क्षेत्रमा
रहेको,
– हिन्दू धर्मावलम्बीको बाहुल्यता रहेको,
– विविधतायुक्त रहनसहन, भेषभुषा तथा संस्कृतिको थलो,
– मनोरम एवं स्वस्थ्यकर हावापानी आदि ।
