3 min Reading
जयदेव प्रथम
- यिनी नै लिच्छवी वंशका प्रथम राजा भएको मान्यता,
- यिन कै पहलमा लिच्छवी शासनको जग मजबुत भएको मानिन्छ
।
मानदेव
- मानदेव, राजा धर्मदेव र रानी राज्यवतीका
छोरा हुन् ।
- उनले वि.सं. ५२१ खेखि ५६२ सम्म ४१ वर्ष शासन गरेको
मानिन्छ ।
- यिनको शासनकालमा भव्य मानगृह राजदरबारको निर्माण
भएको थियो भने उनले श्री मानाङ्क र भोगिनी अङ्कित मुद्रा प्रचलनमा ल्याएका थिए ।
- यिनको शासनकालदेखि नेपालको इतिहास स्पष्ट र बढी
विश्वसनीय भएकाले मानदेवलाई नेपालका प्रथम प्रमाणिक राजा मान्ने गरिन्छ ।
- मानदेवलाई प्रथम ऐतिहासिक प्रमाणिक राजा भनिनुका
कारणहरूः
o मुद्रा चलाउने नेपालको पहिलो शासक,
o यिनको समयदेखि नै अभिलेखहरू उपलब्ध भएकोले र
परम्परागत ढाँचाका मन्दिर एवम् मूर्तिहरूको निर्माण शुरू भएको प्रमाण समेत
पाइएकोले,
o यिनको समयदेखि नै नेपालको राजनैतिक एवम् सांस्कृतिक
इतिहास प्रमाणिक आधारमा शुरू भएकोले ।
अंशुवर्मा
- अंशुवर्मा राजा शिवदेव प्रथमका भारदार (भान्जा) थिए, कतै ज्वाई पनि भनिएको ।
- इतिहासकारहरूका अनुसार बि.सं. ६६२ देखि वि.सं. ६७८
सम्म १६ वर्ष यिनले शासन गरेका थिए ।
- अंशुवर्माले शैव धर्म मानेता पनि बौद्ध धर्मप्रति
पनि आस्था राख्दथे ।
- उनले कलात्मक एवम् भव्य कैलाशकूट भवनको निर्माण, बालकको सालनाल काट्ने चलन, अंशुवर्मा सम्वत र आफ्नो टक छापेका थिए ।
- यिनले महाराजाधिराज तथा महासामान्तको पदवी धारणा
गरेका थिए ।
- यिनले वैदेशिक सम्बन्ध दरिलो बनाउन आफ्नी छोरी
भृकुटीको विवाह तत्कालीन तिब्बती राजा स्रङचोङ गम्पोसँग गराइदिएका थिए भने भारतका
राजा हर्षबर्धनसँग मैत्री सन्धिसमेत गरेका थिए ।
- यिनको शासनकाललाई लिच्छविकालीन नेपालको स्वर्ण युग
मानिन्छ ।
- यिनले शब्दविद्या नामक ग्रन्थ रचना गरेको पाइन्छ ।
- यिनले कृषि, पशुपालन, वाणिज्य तथा व्यवसायका साथै परराष्ट्र नीतिमा समेत
महत्वपूर्ण कार्यहरू गरेका थिए ।
नरेन्द्रदेव
- नरेन्द्रदेव राजा उदयदेव द्वितीयका छोरा थिए ।
- यिनले परम भट्टारकको उपाधि पाएका थिए ।
- तिब्बतको सहयोगमा जिष्णु गुप्तको सहयोगबाट सञ्चालित
शक्ति हातमा लिएका नरेन्द्र देवले वि.सं. ७०२ देखि ७३६ सम्म शासन चलाएका थिए ।
- यिनको पालादेखि नै द्वैध शासनको अन्त्य भएको
मानिन्छ । यिनले कलात्मक भद्राधिवास दरबारको निर्माण गरेका थिए । यिनको आसनमा
सिंहको आकृतिको प्रयोग भएकाले त्यसपछि राजाको आसन “सिंहासन” का रूपमा प्रख्यात भएको थियो ।
- यिनले तिब्बत भोटसँग व्यापारिक सम्बन्ध कायम गरेका
थिए ।
- बुद्ध धर्मका अनुयायी नरेन्द्रदेवले राज्यमा
धार्मिक सहिष्णुता कायम राखेका र सामाजिक अवस्था सुदृढ गरेका कुरा चिनियाँ यात्री
वाङ हुयान चे को वृत्तान्तमा उल्लेख छ ।
- लिच्छवी शासकहरूमा मानदेव र अंशुवर्मा पछिका
शक्तिशाली शासकका रूपमा नरेन्द्रदेवलाई लिइएको छ ।
गुणकामदेव
- कान्तिपुर राज्यको स्थापना गुणकामदेवले गरेका हुन्
। कान्तिपुर शहर निर्माणमा यिनले १ लाख खर्च गरेको कुरा वंशावलीमा वर्णित छ ।
यिनले आश्विन शुक्ल पञ्चमीका दिन इन्द्रजात्राको प्रारम्भ, विष्णुमतिको किनारामा करवीर मसानको निर्माण, नवदुर्गा, रक्तकाली, लुमडी देवीको स्थापना, हिलेजात्रा, कृष्ण जात्रा, लाखेजात्रा, श्रृङ्भेरी जात्रा आदि चलाएका
थिए । वंशावलीअनुसार गुणकामदेवको शासनकालमा १८०० घर थिए भनिन्छ ।
नेपालको इतिहास
