केहि बैज्ञानिक उपकरणहरु र तिनका कार्य


अल्टिमिटर (Altimeter) -  विमान कति उचाइमा उडिरहेको छ भनी नाप्ने यन्त्र हो । कुनै वस्तु वा स्थानको उचाइ नाप्न पनि अल्टिमिटर प्रयोग गरिन्छ ।
एम्मीटर (Ammeter) - एम्पियर्समा विद्युत् धारा नाप्ने यन्त्र
एनीमोमिटर (Anemometer) - हावाको शक्ति तथा गति नाप्ने यन्त्र
अडियोमिटर (Audiometer) - ध्वनिको तिव्रता नाप्ने यन्त्र
अडियोफोन (Audophone)   - कम श्रवणशक्ति भएको व्यक्तिले यस उपकरणलाई कानमा राखेर ठीक तरिकाले सुन्न सहयोग गर्ने यन्त्र हो

ब्यारोग्राफ÷ब्यारोमिटर (Barograph/Barometer) - बायुमन्डलको चापमा हुने परिवर्तनलाइ नाप्ने यन्त्र (हवाईजहाजहरुमा जडान गरिएको व्यारोमिटरलाई अल्टिमिटर भनिन्छ ।)
एक्सिलेरोमिटर (Accelerometer)   -  हवाईजहाजको गतिवृद्धि नाप्ने यन्त्र
केलिपर्स (Calipers)  -  गोलो वस्तुको आन्तरिक तथा बाह्य व्यास जाप्ने यन्त्र साथै यसले मोटाई पनि नापिन्छ
क्रेस्कोग्राफ (Crescograph)  - बिरुवाहरुको वृद्धिक्रमलाई नाप्ने यन्त्र
एस्ट्रोमिटर (Astrometer)  - ताराहरुको प्रकाशको तिब्रताको तुलना गर्न प्रयोग गर्ने यन्त्र ।
कार्डियोग्राम (Cardiogram)  - हृदय रोगबाट पीडित व्यक्तिहरुको मुटुको स्पन्दन जाँन गर्ने यन्त्र ।
क्रोनोमिटर (Cronometer)   - पानी जहाजमा जडान गरिने समयको जानकारी दिन्छ ।
सिनेमेटोग्राफ (Cinematograph) - साना चित्रहरुलाई ठूलो बनाएर पर्दामा हेर्न सहयोग गर्दछ । यसमा लेन्सहरु यसरी लगाइएका हुन्छन् कि फिल्म रिलमा चित्र स्थिर, अलग अलग भए पनि गतिमय र निरन्तर देखिन्छ ।
कम्पास निडल (Compass needle)    -  उत्तर दिशाको जानकारी दिन्छ ।
रेक्टिफायर (Rectifier) - विद्युत धाराको दिशा परिवर्त गर्ने यन्त्र हो । त्यसलाई डायनामो जेनेरेटर आदिमा प्रयोग गर्न सकिन्छ । यसले परिवर्तित धारा (A.C.) लाई प्रत्यक्ष धारा (D.C.) मा परिवर्तन गर्दछ ।
एक्युमुलेटर (Accumuleter)  -  विद्युत ऊर्जा संचय गर्ने यन्त्र
युडिओमिटर (Yudiometer)  -  रासायनिक क्रियाको कारणले ग्याँसहरुमा हुने आयतनको परिवर्तनलाई नाप्ने यन्त्र हो ।
डाइनामाइट (Dynamite) - नाइट्रोग्लिसरिनबाट बनेको अति विस्फोटक पदार्थ हो ।यसको आविष्कार सन् १८७७ मा अल्फ्रेड वर्नहार्ड नोवेलले गरेका हुन् ।
ग्याल्भेनोमिटर (Galvanometer)  -  साना विद्युत् तरङ्गलाई नाप्ने यन्त्र हो ।
प्रिडिक्टर (Predictor) - वायुयान आउनुभन्दा त्यसको आगमनबारे पूर्वसूचना दिने यन्त्र
ग्रामोफोन (Gramophone)   - रेकर्ड गरिएको ध्वनी तरङ्गलाई पुनः जागृत गराई सुन्न सकिने यन्त्र
ग्रेभीमिटर(Gravimeter)  -  पानीको सतहमा तेलको उपस्थितिबारे जानकारी  दिने यन्त्र
हाइड्रोफोन(Hydrophone)  -  पानीको ध्वनीलाई अंकित गर्ने यन्त्र
एक्टिमोमिटर (Actimometer) - सूर्यको किरणको तापीय तीव्रता निश्चित गर्ने यन्त्र
एरोमिटर (Aerometer)  -  हावा र ग्यासको तौल र घनत्व नाप्ने यन्त्र
कायमोग्राफ (Kymograph)  -  रक्तचाप हृदयगतिको नाप, फोक्सो लगायत विभिन्न गतिहरुलाई ग्राफमा अङ्कित गर्ने यन्त्र
लेक्टोमिटर (Lactometer)  -  दूधको शुद्धता नाप्ने यन्त्र
मेनोमिटर (Manometer)     -  ग्यासको दवाव नाप्ने यन्त्र
माइक्रोस्कोप (Microsscope) - अति साना अदृश्य वस्तुहरुलाई लेन्सको मद्दतले ठूलो आकारमा देखाउने यन्त्र
ब्रेथलाइजर (Breathlizer)  -  चालकले मादक पदार्थ खाए नखाएको जाँच्ने यन्त्र
कम्युनिकेशन स्याटेलाइट (Communication Satellite)  - अन्तरिक्षमा प्रेषित संचार उपग्रह, जसले विभिन्न महाद्वीप तथा देशहरुबीच टेलिभिजन र टेलिफोन प्रसारण गर्ने काम
माइक्रोटोम (Microtome)     -  कुनै वस्तिुलाई सानो आकारमा काट्ने यन्त्र
मेग्नेटोमिटर (Magnetometer) - उच्च भोल्ट भएको विद्युत धारा उत्पन्न हुने चुम्बकीय क्षेत्रको दिशा नाप्न प्रयोग गरिने यन्त्र
ब्लडप्रेसर (B.P) इन्स्टुमेन्ट (Instrument) - रक्तचाप नाप्ने यन्त्र
प्याराशुट (Parasuit)  -  संकटकालमा हवाइजहाजबाट फाल हाली भूमिमा सुरक्षितसाथ उत्रिन प्रयोग गरिने  छाता आकारको साधन,
ओसिलोग्राफ (Osilograph)  - विद्युतिय तथा यान्त्रिक कम्पनको रेकर्ड गर्ने यन्त्र
पेरिस्कोप (Periscope) - यसबाट पनडुब्बी पानीभित्र रँहदा पानीको सतहमा भइरहेको गतिविधिहरुको जानकरी प्राप्त हुन्छ
फोटोग्राफ (Photograph) - फोटो खिची केमिकल्सहरुद्वारा साफ गरी सही चित्र निकाल्ने यन्त्र
पोटेन्शियोमिटर (Potentionmeter)    -  विद्युत परिपथमा कुनै दुई विन्दुको बीच विद्युतवाहक बल (EMF)  लाई नाप्ने यन्त्र
पिपेट(Pipet) - झोलको ठीक मात्रा नाप्ने उपकरण
सेक्रिमिटर (Secrymeter)  -  घोलमा चिनीको मात्रा नाप्ने यन्त्र
पायरोमिटर (Pyrometer)  -  टाढाको वस्तुको उच्चतम तापक्रम नाप्ने यन्त्र
रेडिएटर (Radiator)  - अटोमोबाइलहरुलाई चिस्याउने उपकरण
माइक्रोमिटर (Micrometer) - साना दूरी वा कोणहरुलाई नाप्ने यन्त्र
मेगाफोन (Megaphone)  -   टाढा टाढासम्म ध्वनी प्रसारण गर्ने यन्त्र
स्फाग्नोमानोमिटर (Sphygnomanometer)       -  को सहायताले धमनीको सञ्चार तथा स्पन्द पटकपटक देखाउँछ ।
स्टेथेस्कोप (Stethoscope)   -  लेनेकद्वार आविष्कार गरिएका चिकित्सा विज्ञानमा प्रयोग हुने यस यन्त्रले मुटु र फोक्सोको स्पन्दन सुन्न र रोगको लक्षण ज्ञात गर्न सकिन्छ ।
क्वार्टज क्लक (Quartz Clock)- खगोलीय अध्ययन तथा अवलोकनसम्बन्धी महत्वपूर्ण काममा प्रयोग गरिने ठीक ठीक समय देखायने यन्त्र
टेलिप्रिन्टर (Teleprinter)  -  टेलिफोनद्वारा प्रेषित समाचारलाई छाप्ने यन्त्र
टेलिभिजन (Television)   -   पर्दामा संचार स्टेशनबाट प्रसारित कार्यक्रम देख्न र सुन्न सकिन्छ
थर्मोकपल (Thermocouple)  -  द्वारा ताप विद्युत्धारा उत्पादन गर्नुको साथै तापक्रम नाप्ने काम
थर्मोस्टेट (Thermostate)  - कुनै वस्तुमा निश्चित बिन्दुमा तापक्रम नियन्त्रण गर्ने यन्त्र
थ्योडोलाइट (theodolite)  -  जग्गा जमिनको सर्भे गर्ने काममा प्रयुक्त हुने यन्त्र,  
भिस्कोमिटर (Viscometer) - द्रब्यको लेस्याइलोपनबारे अध्ययन गर्ने काममा प्रयुक्त हुने यन्त्र ।
भोल्टमिटर (Voltmeter)      -   विद्युत परिपथमा दुई विन्दुका बीच प्रोटेन्शियल डिफरेन्स नापिन्छ
भिडियोफोन (Videophone)  -  टेलिफोन रिसिभरमा दृश्य चित्रसमेत प्राप्त गरी देखाउने यन्त्र
सेक्सटेन्ट (sextant) -  धेरै टाढाका वस्तु तथा पिण्डहरुको दूरी नाप्ने यन्त्र
स्पीडोमिटर (Speedometer)                 -  मोटर वा हन्य अटोमोवाइलहरुको गति जाप्ने यन्त्र
स्फेरोमिटर (spherometer)  -  सतहको वक्रतालाई नाप्ने यन्त्र
मोडरेटर (Moderator) -  न्यूक्लियर रियक्टरमा न्यूटनको गतिलाई कम गर्ने यन्त्र
क्लाइडोस्कोप  -  राम्रा रेखा गणितीय आकृति देखाउने उपकरण
कायमोग्राफ  -  रक्तसंचार, मुटु, फोक्सोको गतिलाई ग्राफमा अङ्कित गर्ने यन्त्र,
जायरोस्कोप  -  घुमिरहेको वस्तुको गति नाप्ने यन्त्र
एपीडायस्कोप  -  अपारदर्शी चित्रलाई पर्दामा देखाउने यन्त्र
इलेक्ट्रिकमिटर  -  विद्युत् धारालाई यान्त्रिक धारामा परिणत गर्ने यन्त्र
इलेक्ट्रिक कार्डियोग्राफ (ECG)  -  यो उपकरणले मुटुको स्पन्दनसित सम्बन्धित विद्युत् तरङ्लाई अङ्कित गर्दछ 
साइक्लोट्रोन (Cyclotron)    -  परमाणु ऊर्जा उत्पादन गर्ने गतिलाई तीब्र पार्ने यन्त्र
इलेक्ट्रोस्कोप (Eletroscope) -  विद्युत् कम भएको बारे पत्ता लगाउने यन्त्र
इलोक्ट्रोनिक माइक्रोस्कोप (Electronic Microscope) -  अति सूक्ष्म वस्तुहरुलाई हजारौं ठूलो बनाई देखाउने यन्त्र
वेथस्कोप समुद्रको गहिराइ पत्ता लगाउन प्रयोग गरिने यन्त्र
रेडियो माइक्रोमिटर (Radio Micrometer) -  तापको विकीकरण नाप्न प्रयोग गरिने यन्त्र
रेमिस्टेन्स थर्मामिटर (Resistance Thermometer) -  चालक (Condutors)  को विद्युतिय क्षमता निश्चित गर्ने एक प्रकार को भर्ममिटर
सेलिनोमिट (Salinometer)  -  हाइड्रोमिटर जस्तै लवणको घोलन घनत्व पत्ता लगाउने यन्त्र
सिस्मोग्राफ (Sismograph)  -  भूकम्पको आयतन, गति र प्रभावबारे अध्ययन गरी अंकित गर्ने यन्त्र
सिस्मोमिटर (Sismometer)  -  भूकम्पको सामान्य गति अङ्कित गर्ने यन्त्र
हायग्रोमिटर  (Hygrometer)  -  हावाको आर्द्रता नाप्ने यन्त्र
हायग्रोस्कोज (hygroscope)  -  वायुमण्डलको आर्द्रतामा हुने परिवर्तन देखाउने यन्त्र
अर्ली वर्ड सन् १९६४ मा संयुक्त राज्य अमेरिकाद्वारा अन्तरिक्षमा स्थापित अन्तरमहाद्विपीय सञ्चारको पैथम सञ्चार उपग्रह हो
टेलिमिटर (Telemeter)  -  टाढा घटेका घटनाहरुको अधिलेख राख्ने यन्त्र हो
एयरब्रेक (Air Break)  -  हावाको दवावमा काम गर्ने यो ब्रेक रेल र बसमा प्रयुक्त हुन्छ